AI ตรวจจับอาวุธ กลยุทธ์ความปลอดภัยยุคใหม่
ย้อนกลับไปเมื่อสิบปีก่อน แนวคิดที่ว่าปัญญาประดิษฐ์จะสามารถตรวจจับอาวุธปืนจากภาพวงจรปิดได้แบบเรียลไทม์ยังเป็นเพียงจินตนาการ แต่ในปัจจุบัน เทคโนโลยีนี้ไม่เพียงแค่เกิดขึ้นจริง หากยังได้รับการทดสอบในสถานการณ์จริง ถูกใช้งานในโรงเรียน ห้างสรรพสินค้า สถานีรถไฟ และได้รับการประเมินผลอย่างเป็นระบบโดยหน่วยงานความมั่นคงของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา
ZeroEyes เป็นบริษัทเทคโนโลยีด้านความปลอดภัยที่ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 2018 โดยกลุ่มอดีตเจ้าหน้าที่
หน่วยซีลของกองทัพเรือสหรัฐอเมริกา (U.S. Navy SEALs) และผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีระดับสูง จุดเริ่มต้นของการก่อตั้งบริษัทเกิดขึ้นภายหลังเหตุการณ์กราดยิงที่โรงเรียน Marjory Stoneman Douglas ในรัฐฟลอริดา สหรัฐอเมริกา ซึ่งสร้างความสะเทือนใจอย่างกว้างขวางในสังคม ทั้งในฐานะทหารผ่านศึกและผู้ปกครอง ผู้ก่อตั้ง ZeroEyes จึงเล็งเห็นความจำเป็นในการพัฒนาเทคโนโลยีเชิงรุก (proactive technology) เพื่อป้องกันเหตุการณ์ในลักษณะเดียวกันไม่ให้เกิดขึ้นอีก แนวคิดหลักของ ZeroEyes คือการนำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) มาประยุกต์ใช้ร่วมกับระบบกล้องวงจรปิด (CCTV) ที่มีอยู่เดิม เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการตรวจจับอาวุธปืนได้อย่างแม่นยำและรวดเร็วแบบเรียลไทม์ โดยระบบจะสามารถส่งสัญญาณแจ้งเตือนไปยังเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยหรือหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายภายในเวลาเพียงไม่กี่วินาทีหลังจากตรวจพบสิ่งผิดปกติ
การออกแบบระบบของ ZeroEyes อ้างอิงจากประสบการณ์ทางทหารรวมกันกว่า 50 ปีของทีมผู้พัฒนา ซึ่งได้นำหลักการวิเคราะห์ข่าวกรองระดับกองทัพ (military-grade intelligence monitoring) มาปรับใช้กับบริบทของพื้นที่พลเรือน เช่น โรงเรียน อาคารพาณิชย์ สถานีขนส่ง หรือแม้แต่พื้นที่ยุทธศาสตร์ของรัฐบาล จุดเด่นสำคัญของ ZeroEyes ไม่ได้อยู่เพียงแค่ความแม่นยำในการตรวจจับวัตถุอันตรายเท่านั้น หากยังรวมถึงการออกแบบระบบ “มนุษย์ร่วมตัดสินใจ” (Human-in-the-loop) ซึ่งเป็นกระบวนการที่ให้เจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญทำการยืนยันผลที่ AI ตรวจพบก่อนจะมีการแจ้งเตือนจริงในภาคสนาม ลดความเสี่ยงจาก false positive ที่อาจก่อให้เกิดความตื่นตระหนกโดยไม่จำเป็น
ที่มา: https://technical.ly/startups/zeroeyes-53-million-ai-gun-detection-software/
ZeroEyes ทำงานอย่างไร
ระบบของ ZeroEyes ทำงานโดยใช้ AI ที่ฝึกมาเฉพาะสำหรับการตรวจจับอาวุธปืน ผ่านกล้องวงจรปิด (CCTV) ที่ติดตั้งอยู่ในสถานที่ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นโรงเรียน สนามกีฬา สถานีขนส่ง หรือห้างสรรพสินค้า โดยไม่จำเป็นต้องติดตั้งฮาร์ดแวร์ใหม่ ระบบนี้สามารถ Plug-in เข้ากับโครงข่ายกล้องที่มีอยู่แล้วได้ทันที
เมื่อ AI ตรวจพบวัตถุต้องสงสัยที่คล้ายอาวุธ ระบบจะทำงานผ่านหลักการที่เรียกว่า Computer Vision และ Human-in-the-loop กล่าวคือ หลังจาก AI แจ้งเตือนเบื้องต้น ภาพดังกล่าวจะถูกตรวจสอบซ้ำโดยเจ้าหน้าที่ควบคุมของ ZeroEyes (ซึ่งทำงาน 24 ชั่วโมง) เพื่อยืนยันว่าเป็นอาวุธจริงหรือไม่ หากยืนยัน ระบบจะแจ้งเตือนไปยังผู้มีอำนาจในโรงเรียน เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย และตำรวจในท้องที่ในทันที พร้อมข้อมูลประกอบ เช่น ตำแหน่งของบุคคล เวลาที่พบ และภาพจากกล้อง ณ จุดเกิดเหตุ
ในปี 2019 ระบบของ ZeroEyes ได้ถูกนำไปใช้จำลองสถานการณ์กราดยิงจริงที่โรงเรียน Rancocas Valley Regional High School รัฐนิวเจอร์ซีย์
ในวันจำลองสถานการณ์ Mike Lahiff ผู้ร่วมก่อตั้ง ZeroEyes ได้สวมบทบาทเป็นผู้ต้องสงสัย เดินเข้ามาทางประตูหลักของโรงเรียน พร้อมถือปืนปลอม และเดินไปตามทางเดินในโรงเรียน ขณะที่ผู้บริหารโรงเรียนและตำรวจท้องถิ่นนั่งสังเกตเหตุการณ์จากห้องประชุม โดยดูภาพจากกล้องวงจรปิดที่ฉายบนจอภาพซึ่งแสดงผังโรงเรียนร่วมด้วย เมื่อกล้องวงจรปิดตัวแรกจับภาพ Lahiff เดินผ่าน ระบบก็ส่งคำสั่งแจ้งเตือนไปยังตำรวจและส่งข้อความแจ้งเตือนถึงโทรศัพท์ของผู้บริหารโรงเรียนภายในไม่กี่วินาที ผลการทดลองพบว่า ระบบสามารถตรวจจับการพกพาอาวุธได้ภายในเวลาเพียง 3–5 วินาที และที่สำคัญคือสามารถลดระยะเวลาจากการแจ้งเตือนถึงการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ลงได้ถึง 50% ซึ่งถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในการตอบสนองต่อภัยคุกคามได้อย่างรวดเร็ว
ที่มา: https://www.defenseadvancement.com/news/zeroeyes-wins-ai-based-ugv-threat-detection-system-contract/
ตัวอย่างการนำไปใช้จริง
เทคโนโลยี ZeroEyes ได้ถูกนำไปใช้งานจริงในสถานที่หลากหลายแห่งทั่วประเทศ โดยเฉพาะในโรงเรียนและสถานศึกษา ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีความเปราะบางต่อเหตุกราดยิงมากที่สุด ระบบดังกล่าวทำงานโดยวิเคราะห์ภาพจากกล้องวงจรปิด (CCTV) เพื่อค้นหาอาวุธปืน และแจ้งเตือนไปยังเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องภายในเวลาเพียง 3–5 วินาที พร้อมระบุตำแหน่งของบุคคลต้องสงสัย ยกตัวอย่างเช่น
- Oxford High School ในรัฐมิชิแกน ซึ่งเป็นโรงเรียนที่เคยเผชิญกับเหตุกราดยิงร้ายแรงในปี 2021 ภายหลังเหตุการณ์ดังกล่าว โรงเรียนได้ติดตั้งระบบ ZeroEyes ในปี 2022 เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของมาตรการรักษาความปลอดภัยเชิงรุก โดยนำเทคโนโลยีเชื่อมเข้ากับกล้องที่มีอยู่เดิมกว่า 100 ตัว เพื่อวิเคราะห์ภาพและแจ้งเตือนทันทีเมื่อพบวัตถุคล้ายอาวุธปืนในบริเวณโรงเรียน
- Volusia County Schools ในรัฐฟลอริดา ซึ่งเป็นเขตการศึกษาขนาดใหญ่ที่มีนักเรียนมากกว่า 60,000 คน ได้ตัดสินใจติดตั้ง ZeroEyes ในหลายโรงเรียนตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2025 เพื่อเสริมความปลอดภัยให้กับครูและนักเรียนในสถานศึกษา โดยระบบทำงานร่วมกับมาตรการอื่น เช่น เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยประจำโรงเรียน และระบบล็อกประตูอัตโนมัติ
- Leon County Schools ซึ่งตั้งอยู่ในรัฐฟลอริดาเช่นกัน ได้เริ่มใช้งาน ZeroEyes ในโรงเรียนมัธยม 5 แห่ง ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2023 ระบบสามารถตรวจจับภาพของผู้ต้องสงสัยพร้อมกับส่งข้อมูลไปยังศูนย์ควบคุมของ ZeroEyes ซึ่งมีเจ้าหน้าที่ตรวจสอบภาพตลอด 24 ชั่วโมง ก่อนจะส่งการแจ้งเตือนไปยังตำรวจหรือเจ้าหน้าที่ประจำโรงเรียน
- Florida SouthWestern State College ก็เป็นอีกหนึ่งสถาบันที่เลือกใช้ ZeroEyes โดยติดตั้งในทั้ง 4 วิทยาเขต ครอบคลุมนักศึกษาและบุคลากรกว่า 17,000 คน เพื่อเพิ่มความปลอดภัยในมหาวิทยาลัยทุกแห่งภายใต้การดูแลของตน
ไม่เพียงแค่ในโรงเรียนและวิทยาลัย เทคโนโลยีนี้ยังถูกนำไปใช้ในสถานที่สาธารณะอื่น เช่น สนามกีฬา โรงพยาบาล และระบบขนส่งมวลชน โดยมีการขยายการใช้งานครอบคลุมมากกว่า 18 รัฐทั่วประเทศ เช่น มิชิแกน ฟลอริดา ยูทาห์ ไอโอวา และแคนซัส ซึ่งบางรัฐได้ออกกฎหมายและจัดสรรงบประมาณพิเศษเพื่อสนับสนุนการติดตั้งระบบ AI สำหรับการตรวจจับอาวุธโดยเฉพาะ เช่น รัฐแคนซัสที่เสนอเงินสนับสนุนสูงถึง
5 ล้านดอลลาร์ให้กับโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการรักษาความปลอดภัยด้วยเทคโนโลยีนี้
ที่มา: https://zeroeyes.com
ความแม่นยำและอคติจาก AI
คำถามที่ตามมาคือ การใช้ AI ตรวจจับมีเปอร์เซ็นความผิดพลาดมากน้อยแค่ไหน?
เพื่อให้ระบบสามารถตรวจจับอาวุธในสถานการณ์จริงได้อย่างแม่นยำ ZeroEyes ได้บันทึกภาพจากกล้องวงจรปิดและวิดีโอสดในหลายสภาพแวดล้อม ทั้งในเวลากลางวัน กลางคืน และพื้นที่แสงน้อย เช่น ลานจอดรถหรืออาคารมืด จากนั้นทำการใส่คำอธิบาย (annotation) อย่างละเอียดในภาพนับแสนภาพ เพื่อฝึกให้โมเดลปัญญาประดิษฐ์สามารถจดจำลักษณะของอาวุธปืนที่เปิดเผยต่อสายตา (visibly brandished guns) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ZeroEyes ได้ทำการศึกษารายละเอียดจากการวิเคราะห์ภาพจริงกว่า 300,000 ภาพ ในปี 2021–2022 และพบว่าอัตราการตรวจจับผิดพลาด (false positive) มีเพียง 0.0656% เท่านั้น
อีกหนึ่งประเด็นที่ทีมพัฒนาคำนึงถึงคือเรื่อง อคติของ AI (AI Bias) ZeroEyes เลือกออกแบบระบบให้เน้นการตรวจจับ “วัตถุ” (object-based detection) โดยเฉพาะอาวุธปืน แทนที่จะเป็นการตรวจจับลักษณะของ “บุคคล” เช่น ใบหน้า เพศ หรือสีผิว ซึ่งมักเป็นสาเหตุของอคติในระบบ AI อื่น ๆ ด้วยแนวทางนี้ ZeroEyes สามารถหลีกเลี่ยงทั้งปัญหาความเป็นส่วนตัว (privacy concerns) และความลำเอียง (bias) ได้มากยิ่งขึ้น
อย่างไรก็ตาม ZeroEyes ตระหนักว่า อคติสามารถแทรกซึมเข้าสู่ระบบ AI ได้โดยไม่ตั้งใจ (unintentional bias) ดังนั้นในปีที่ผ่านมา บริษัทจึงได้ดำเนินการศึกษาเชิงลึกโดยร่วมมือกับห้างค้าปลีกรายใหญ่ของสหรัฐอเมริกา โดยออกรายงานผลการศึกษาในชื่อ Fairness Report โดยมุ่งวิเคราะห์อัตราและลักษณะของกรณีที่เกิดการแจ้งเตือนผิดพลาด (false positives) โดยเฉพาะกรณีที่ AI เข้าใจผิดว่าตรวจพบวัตถุอาวุธ ขณะที่แท้จริงแล้วเป็นภาพของบุคคลหลากหลายสีผิว การวิเคราะห์ดังกล่าวช่วยชี้ให้เห็นถึงระดับของความลำเอียงเชิงเชื้อชาติหรือเชิงวัฒนธรรม (demographic bias) ที่อาจแฝงอยู่ในโมเดล ผลการศึกษานี้จึงมีคุณูปการสำคัญต่อการพัฒนาระบบ AI ตรวจจับอาวุธให้มีความเป็นธรรม โปร่งใส และเหมาะสมต่อการใช้งานในพื้นที่สาธารณะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในโรงเรียน ศูนย์การค้า และระบบขนส่งมวลชน ที่ต้องอาศัยความเชื่อมั่นจากประชาชนในระดับสูง
นอกจากนี้ งานวิจัยล่าสุดในปี 2025 ที่เผยแพร่บน arXiv ได้เสนอแนวทางใหม่ในการเพิ่มความแม่นยำในการตรวจจับอาวุธปืน โดยใช้ Human Pose Estimation หรือการวิเคราะห์ท่าทางของมนุษย์ร่วมกับการจดจำลักษณะของอาวุธ AI ไม่เพียงแต่มองหารูปร่างของปืนเท่านั้น แต่ยังประเมินว่า “ท่าทางของบุคคล” นั้นสื่อถึงการเตรียมยิงหรือไม่ สิ่งนี้ช่วยให้ระบบสามารถลดความผิดพลาดจากการแจ้งเตือนที่ไม่จำเป็น
ทีมวิจัยจากสหราชอาณาจักรยังได้พัฒนา CCTV-Gun Dataset ซึ่งเป็นคลังข้อมูลภาพปืนจากกล้องวงจรปิดในสถานที่จริง เช่น ร้านค้า แหล่งชุมชน หรือสถานีขนส่ง ที่มีปัจจัยแวดล้อมซับซ้อน เช่น แสงน้อย ภาพเบลอ หรือมุมกล้องเฉียง Dataset นี้ถูกใช้เพื่อฝึก AI ให้สามารถทำงานในสภาพแวดล้อมที่ใกล้เคียงของจริงที่สุด ผลจากการเปรียบเทียบกับโมเดลต่าง ๆ พบว่า การใช้ภาพจริงจากกล้องวงจรปิดมีส่วนสำคัญอย่างยิ่งในการเพิ่มความสามารถของ AI ให้สามารถเห็นสิ่งที่มนุษย์อาจพลาดได้อย่างแม่นยำมากขึ้น
บทเรียนสำหรับประเทศไทย
แม้ประเทศไทยยังไม่ได้เผชิญเหตุกราดยิงในโรงเรียนบ่อยครั้งเหมือนสหรัฐอเมริกา แต่ก็เคยมีเหตุการณ์สะเทือนขวัญ เช่น เหตุการณ์ที่โรงเรียนอนุบาล จังหวัดหนองบัวลำภู กรณี เหตุกราดยิงที่ห้างสรรพสินค้าในกรุงเทพมหานคร และจังหวัดนครราชสีมา
เหตุการณ์เหล่านี้สะท้อนว่า ความปลอดภัยในพื้นที่สาธารณะ เป็นประเด็นสำคัญที่ควรได้รับความสนใจจากภาครัฐ ภาคการศึกษา และผู้บริหารท้องถิ่น การนำระบบ AI สำหรับการตรวจจับอาวุธปืนมาประยุกต์ใช้ในประเทศไทย โดยเฉพาะในโรงเรียนขนาดใหญ่ ห้างสรรพสินค้า สนามบิน สถานีรถไฟ สนามกีฬา หรือสถานที่จัดงานขนาดใหญ่ อาจเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนาเมืองให้กลายเป็นเมืองปลอดภัย (Safe City) อย่างแท้จริง โดยเฉพาะหากรวมกับระบบแจ้งเหตุฉุกเฉินแบบ real-time และการฝึกซ้อมร่วมกับเจ้าหน้าที่อย่างต่อเนื่อง
ปัญญาประดิษฐ์สำหรับการตรวจจับอาวุธปืน แสดงให้เห็นว่า เทคโนโลยีสามารถช่วยชีวิตได้จริง ไม่ใช่ด้วยการ “ตอบสนองหลังเหตุเกิด” แต่ด้วยการ “ป้องกันก่อนที่เหตุจะเกิด” เทคโนโลยี AI ไม่ได้มาแทนที่มนุษย์ แต่เป็นเครื่องมือช่วยให้มนุษย์สามารถมองเห็นอันตรายได้เร็วกว่าที่เคย นี่อาจเป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนผ่านจากระบบรักษาความปลอดภัยแบบดั้งเดิม สู่การสร้างสังคมอัจฉริยะ ที่ให้ความสำคัญกับชีวิตและความปลอดภัยของทุกคน
แหล่งอ้างอิง
U.S. Department of Homeland Security (2023). DeepZero Gun Detection Platform Technology Report. https://www.dhs.gov/sites/default/files/2023-01/22_0818_st_deepzero.
ZeroEyes (2021). Case Study: Active Shooter Drill at Rancocas Valley Regional High School. https://zeroeyes.com/wp-content/uploads/2021/03/case-study-active-shooter
ZeroEyes (2022). Avoiding Deep Learning AI Bias Part 2. https://zeroeyes.com/avoiding-deep-learning-ai-bias-part-2
arXiv (2025). Gun Detection Using Combined Human Pose and Weapon Appearance. https://arxiv.org/abs/2503.12215
ZeroEyes. (2022). Oxford High School Selects ZeroEyes AI Gun Detection for Pilot Program. Retrieved from https://zeroeyes.com/oxford-high-school-selects-zeroeyes-ai-gun-detection-for-pilot-program
Volusia County Schools. (2025). Volusia County Schools Deploys ZeroEyes. Retrieved from https://www.vcsedu.org/news/~board/district-news/post/volusia-county-schools-deploys-zeroeyes
ZeroEyes. (2023). Leon County Schools Adopts ZeroEyes. https://zeroeyes.com/leon-county-schools-adopts-zeroeyes-proactive-gun-detection-solution-to-protect-students-faculty-and-staff
PR Newswire. (2024). Florida SouthWestern State College Deploys ZeroEyes. https://www.prnewswire.com/news-releases/florida-southwestern-state-college-deploys-zeroeyes-ai-gun-detection-and-intelligent-situational-awareness-platform-across-its-four-campuses-302203469
AP News. (2024). States Push AI Gun Detection in Schools.
https://apnews.com/article/336b9ec34df538d93d4f06e34b11c9b1
